Dick Frans Swaab (Amsterdam, 17 december 1944) is een Nederlandse arts en neurobioloog die bekendheid geniet als hersenonderzoeker. Hij is hoogleraar in de neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en was tot 2006 directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

Swaab is vooral bekend geworden door zijn onderzoek en ontdekkingen op het gebied van de hersenanatomie en -fysiologie, met name de invloed die allerlei hormonale en (bio)chemische factoren al in de baarmoeder op de hersenontwikkeling hebben. Omdat het hier een onderwerp betreft waar de politieke ideologie van het tijdsgewricht vaak niet overeenstemde met de wetenschappelijke bevindingen (bijvoorbeeld lichamelijke en functieverschillen tussen de hersenen van vrouwen en mannen, of verschillen in de hersenen van homoseksuele mensen vergeleken met de hersenen van niet-homoseksuele seksegenoten) is Swaab vaak in het nieuws geweest; controverse heeft hij nimmer geschuwd en zijn bevindingen en standpunten steeds met overtuiging uitgedragen. Hij is daarom vaak verketterd door mensen die het niet met zijn bevindingen eens waren. Swaab is, volgens eigen zeggen door zijn jarenlange onderzoek, tot de deterministische en materialistische conclusie gekomen dat we geen hersenen hebben maar onze hersenen zijn: de natuurkundige en chemische processen in onze hersenen bepalen hoe we reageren en wie wij zijn. Voor echte vrije wil is eigenlijk niet veel plaats en waarschijnlijk bestaat die dan ook niet, evenmin als een geest of ziel die onafhankelijk van de hersenen kan functioneren. 

Swaab heeft talloze wetenschappelijke prijzen gewonnen en heeft 65 promovendi begeleid, van wie er een twaalftal prijzen gewonnen heeft voor hun onderzoek. Hij is redactielid of hoofdredacteur van een aantal tijdschriften over hersenonderzoek. Hij heeft meer dan 350 artikelen gepubliceerd in 'peer-reviewed' tijdschriften en is eindredacteur van negen wetenschappelijke boeken geweest. Hij heeft aan meer dan 180 boeken een hoofdstuk bijgedragen. Hij is lid, oprichter of erelid van vele wetenschappelijke en beroepsverenigingen.

Op wetenschappelijk gebied is Swaab een van de belangrijkste, ook internationaal bekende Nederlandse onderzoekers, met veel publicaties, en die ook veel geciteerd wordt in wetenschappelijke en nog meer in lekenpublicaties.